त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको रनवे बारम्बार उप्कने समस्या:नेपालको हवाई यातायात क्षेत्रको चुनौती
- May Sat, 2025
- in बिजनेस रडार
काठमाडौँको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको रनवे बारम्बार उप्कने र मर्मत आवश्यक पर्ने समस्या नेपालको हवाई यातायात क्षेत्रको जटिल र दीर्घकालीन चुनौती हो, जसका पछाडि भौगोलिक, प्राविधिक, मौसमी, र व्यवस्थापकीय कारकहरूको संयोजन छ। यो समस्यालाई विश्लेषणात्मक रूपमा बुझ्न विभिन्न पक्षहरूको गहन अध्ययन आवश्यक छ।
त्रिभुवन विमानस्थल नेपालको एकमात्र प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हो, जहाँ दैनिक सयौँ उडानहरू सञ्चालन हुन्छन्। यहाँ केवल एउटा रनवे (३,०५० मिटर लामो) छ, जसले अत्यधिक हवाई ट्राफिकको दबाब थेग्नुपर्छ। लगातार उडान र अवतरणले रनवेको डामर सतहमा घर्षण र तनाव बढाउँछ, जसले चाँडै चर्कने र उप्कने समस्या निम्त्याउँछ। काठमाडौँको मौसमी अवस्थाले यो समस्यालाई थप जटिल बनाउँछ। वर्षायाममा भारी वर्षाले रनवेमा पानी जम्छ, जसले हाइड्रोप्लेनिङको जोखिम बढाउँछ र डामरको संरचनालाई कमजोर बनाउँछ। हिउँदमा चिसो र कुहिरोले पनि रनवेको सतहमा नकारात्मक असर गर्छ। बारम्बारको पानी जम्ने र सुख्खा हुने प्रक्रियाले डामरको आयु घटाउँछ।रनवेको संरचनात्मक कमजोरी र मर्मतको अभावले यो समस्यालाई दीर्घकालीन बनाएको छ। सन् १९८५ मा निर्मित यो रनवे पुरानो भइसकेको छ। सन् २०१९ मा रु. ३.७८ अर्बको लागतमा गरिएको मर्मत (चिनियाँ कम्पनी चाइना नेशनल एरो-टेक्नोलोजीले गरेको) अघि लामो समयसम्म ठूलो मर्मत भएको थिएन। सानोतिनो मर्मतले मात्र समस्या समाधान गर्न नसक्दा रनवेको सतह कमजोर भएको छ। काठमाडौँको भौगोलिक अवस्थितिले पनि रनवेमाथि थप दबाब सिर्जना गर्छ। ४,३९० फिट उचाइमा अवस्थित यो विमानस्थलमा पातलो हावाले विमानको लिफ्ट र इन्जिन कार्यक्षमतालाई प्रभावित गर्छ, जसले कडा र लामो अवतरण आवश्यक बनाउँछ। यसले रनवेमाथि अतिरिक्त तनाव सिर्जना गर्छ। भारी विमानहरूको प्रयोगले रनवेलाई कमजोर बनाएको छ। सन् २०१३ मा १९६ टनभन्दा भारी विमानलाई प्रतिबन्ध लगाइए पनि त्यसअघि बोइङ ७४७ जस्ता ठूला विमानको प्रयोगले रनवेलाई क्षति पुर्याएको थियो। मर्मत व्यवस्थापनको कमजोरीले पनि यो समस्यालाई बढाएको छ। ठेकेदार कम्पनीहरूको ढिलासुस्तीले मर्मत प्रभावकारी हुन सकेको छैन। सन् २०२४/२५ मा भइरहेको मर्मत कार्यले पनि उडान तालिकामा असर पारेको छ।
समाधानको लागि दीर्घकालीन मर्मत योजना, उच्च गुणस्तरको डामर र प्रविधिको प्रयोग, नियमित निरीक्षण, र ILS जस्ता प्राविधिक सुधार आवश्यक छ। साथै, पोखरा र भैरहवा जस्ता वैकल्पिक विमानस्थलको प्रभावकारी उपयोगले त्रिभुवन विमानस्थलको रनवेमाथिको दबाब कम गर्न सकिन्छ। यस्ता कदमहरूले रनवेको बारम्बारको क्षतिलाई न्यूनीकरण गरी नेपालको हवाई यातायातलाई सुरक्षित र विश्वसनीय बनाउनेछ।
