त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको धावनमार्गमा चिरा: अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू आकाशमै होल्ड, आन्तरिक उडान डाइभर्ट

काठमाडौं – नेपालको एकमात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल (टिआइए) को धावनमार्गमा अचानक चिरा देखिएपछि आज बिहानदेखि अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू आकाशमै होल्ड भएका छन्। भारतबाट आउने एयर इन्डिया र इन्डिगो, दोहाबाट कतार एयरवेज लगायतका विमानहरू अवतरण हुन नसकेपछि यात्रुहरूको यात्रा प्रभावित भएको छ। विमानस्थलका स्रोतका अनुसार, चाइना साउथर्न एयरलाइन्सका उडानहरू पनि आकाशमै घुमिरहेका छन्। यो घटनाले विमानस्थलको पुरानो पूर्वाधार र व्यवस्थापनको कमजोरीलाई फेरि एकपटक उजागर गरेको छ।

विमानस्थलका एक अधिकृतका अनुसार, बिहान ७:३० बजेपछि धावनमार्गको मध्य भागमा केहि मिटर लामो चिरा देखिएको थियो। "धावनमार्गको कंक्रीटको पुरानो अवस्था र भारी भारका कारण यो समस्या देखिएको हो। तत्काल मर्मतका लागि प्राविधिक टोली खटाइएको छ, तर पूर्ण मर्मतमा कम्तीमा १ घण्टा लाग्न सक्छ," उनले भने। यसबीचमा, अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरूको अवतरणमा प्रतिबन्ध लगाइएको छ। एयर इन्डिया एक्सप्रेसको दिल्ली–काठमाडौं उडान (९१ यात्रु बोकेको) र इन्डिगोको मुंबई–काठमाडौं उडान (१२० यात्रु) आकाशमै  होल्ड छन्। फ्लाई दुबईको दुबई–काठमाडौं उडानमा १५० भन्दा बढी यात्रुहरू छन् भने कतार एयरवेजको दोहा–काठमाडौं उडानमा २५० यात्रुहरू आकाशमै प्रतीक्षा गरिरहेका छन्। चाइना साउथर्नको ग्वाङ्झाउ–काठमाडौं उडान पनि यही अवस्थामा छ।यो घटनाले यात्रुहरूमा तनाव उत्पन्न गरेको छ। विमानस्थलको प्रतीक्षा कक्षमा जम्मा भएका यात्रुहरूले सामाजिक सञ्जालमा आफ्नो असन्तुष्टि व्यक्त गरेका छन्। एक भारतीय पर्यटकले ट्वीटरमा लेखेका छन्, "काठमाडौं आउन लागे पनि आकाशमै फसेका छौं। यो कति पुरानो विमानस्थल हो? नेपाल सरकारले कहिले सुधार गर्छ?" विमानस्थल प्रशासनले यात्रुहरूलाई वैकल्पिक उडानको व्यवस्था गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ, तर कुनै स्पष्ट समयसीमा दिइएको छैन।आन्तरिक उडानहरू पनि प्रभावित भएका छन्। बिराटनगर, चन्द्रगढी, पोखरा र नेपालगञ्जतर्फका उडानहरू केही समय होल्ड भएपछि अन्य गन्तव्यतर्फ डाइभर्ट गरिएका छन्। नेपाल एयरलाइन्स र तारा एयरका उडानहरू पोखरातर्फको लागि लुम्बिनी वा भैरहवातर्फ मोडिएका छन्। बुद्ध एयरका एक उडानलाई नेपालगञ्जको सट्टा सुर्खेत डाइभर्ट गरिएको छ। विमानस्थलका एक अधिकारीले भने, "सुरक्षा कारणले डाइभर्ट गर्नुपर्‍यो।" हेलिकप्टर उडान भने पूर्ण रूपमा नियमित छ। विभिन्न कम्पनीका हेलिकप्टरहरू माउन्टेन फ्लाइट र पर्यटकीय उडानमा संचालित छन्।

यो समस्या नयाँ होइन। विगतका वर्षहरूमा पनि टिआइएको धावनमार्गमा पटक–पटक चिरा र मर्मतका कारण उडान बन्द भएका छन्। सन् २०२२ मा पनि यस्तै चिराका कारण १२ घण्टासम्म विमानस्थल बन्द भएको थियो। विमानस्थलका पूर्वअधिकारीहरूले यसलाई व्यवस्थापनको भ्रष्टाचारसँग जोडेका छन्। नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण (क्यान) का एक वरिष्ठ अधिकृतले नाम उल्लेख नगर्ने शर्तमा भने, "धावनमार्गको मर्मतका लागि बजेट छुट्याइए पनि ठेकेदारहरूको कमिसन र भ्रष्टाचारले काम गुणस्तरीय हुन सकेन। पटक–पटक यस्तो समस्या दोहोरिन्छ किनकि पूर्वाधारमा लगानी नै भएको छैन। गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आए पनि टिआइएको भार कम भएको छैन।" उनका अनुसार, विमानस्थलको धावनमार्ग ३,०५० मिटर लामो छ, जसलाई आधुनिक अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार विस्तार गर्नुपर्ने थियो, तर प्रक्रिया अलपत्र छ।यसबारे विमानस्थल व्यवस्थापन पक्षले भने फरक तर्क राखेको छ। टिआइएका अधिकारी हरुले भनेका छन्, "अन्तर्राष्ट्रिय उडानको संख्या दैनिक ५० भन्दा बढी भएको छ। यो भार धावनमार्गले थाम्न गाह्रो भएको छ। हामीले मर्मतका लागि तत्काल टोली खटाएका छौं र केहि बेर पछि उडान सामान्य हुने अपेक्षा छ। यात्रुहरूप्रति क्षमा चाहन्छौं।" व्यवस्थापनले यो चिरा मौसमी कारणले पनि भएको हुन सक्ने जनाएको छ, तर प्राविधिक रिपोर्ट बाहिरिएको छैन।नेपालको पर्यटन र व्यापारमा टिआइएको भूमिका महत्वपूर्ण छ। वार्षिक ५० लाखभन्दा बढी पर्यटकहरू यहाँबाट प्रवेश गर्छन्। यस्ता घटनाले नेपालको छवि धमिलिने विज्ञहरूको भनाइ छ। पर्यटन व्यवसायीले भने, "यो दोहोरिने समस्याले पर्यटकहरू निरुत्साहित हुन्छन्। सरकारले तत्काल वैकल्पिक पूर्वाधार विकास गर्नुपर्छ।" क्यानले पनि यो घटनाको छानबिन गर्न निर्देशन दिएको छ।अहिलेसम्म कुनै दुर्घटना नभए पनि, यो घटनाले नेपालको हवाई यातायात क्षेत्रमा सुधारको आवश्यकता औंल्याएको छ।  स्थिति सामान्य नहुँदासम्म अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू होल्ड नै रहने जनाइएको छ।