पर्सा जिल्लामा हैजा महामारी : दूषित पानीको जड नहट्दा संक्रमण बढ्दै, एक महिनामा १५८७ भन्दा बढी प्रभावित

वीरगञ्ज – पर्सा जिल्लामा खुला ढल र दूषित पानीको पाइपलाइन मिसिनुका कारण हैजा महामारी एक महिनादेखि रोकिन सकेको छैन। नारायणी अस्पतालका चिकित्सकहरूका अनुसार, ढलको कुहिएको फोहोर मिसिएको पानीले खानेपानीको स्रोत प्रदूषित हुँदा संक्रमण बारम्बार दोहोरिरहेको छ। यसले जिल्लाभरको जनजीवनमा कहर मच्चाएको छ।स्वास्थ्य कार्यालय पर्साका अनुसार, ६ भदौदेखि सुरु भएको यो महामारीमा अहिलेसम्म १ हजार ५८७ जना बिरामी अस्पताल पुगेका छन्। पछिल्लो २४ घण्टामा मात्र २० जना नयाँ संक्रमित थपिएका छन्। अहिले ५ जना आईसीयू र २ जनालाई एचडीयूमा उपचार भइरहेको छ, भने २८ जना जनरल वार्डमा छन्। नारायणी अस्पतालमा मात्र १२ जना भर्ना भएका छन्, तर कसैको अवस्था गम्भीर छैन।

नारायणी अस्पतालका प्रमुख डा. चुमनलाल दासले भने, "चार हप्तादेखि फैलिरहेको हैजालाई शून्यमा झार्न सकिएको छैन। दैनिक १५ देखि २० जना बिरामी आउँछन्। यो गम्भीर चिन्ताको विषय हो।" अस्पतालका प्रवक्ता डा. उदयनारायण सिंहका अनुसार, समस्या दूषित खानेपानी नै हो। "खानेपानीको पाइपलाइनमा ढल मिसिएको छ। वर्षायाममा फोहोर कुहिएर जीवाणु फैलिन्छ। हैजाको जीवाणु दुई-तीन हप्तासम्म बाँच्छ र पानीमा मिसिन्छ।"वीरगञ्ज महानगरपालिका वडा १२ र १३ मा संक्रमण बढी देखिएको छ। सरकारी धाराको पानी प्रयोग गर्नेहरू बढी प्रभावित छन्। डा. सिंहले भने, "क्लोरिन प्रयोग बन्द भएपछि फेरि बढ्यो। जनचेतना अभावले समस्या छ।" युनिसेफले घरघरमा क्लोरिनेसन सुरु गरेको छ, तर डा. सिंहका अनुसार यो दीर्घकालीन समाधान होइन। "पाइपलाइन मर्मत नभएसम्म अन्य पानीजन्य रोगहरूको जोखिम रहन्छ।"सेप्टेम्बर २३ सम्ममा नयाँ केसहरू चार गुणा बढेका छन्। केही दिनअघि ६-७ जनामा झरेको केस सोमबार २८ पुगेको स्वास्थ्य कार्यालयका अधिकारी जयामोद थकुरले बताए। स्वास्थ्य मन्त्रालयले पर्सा र बारा जिल्लाका १८ लाखभन्दा बढी मानिसलाई हैजा खोप अभियान चलाउने तयारी गरेको छ। खोप एक हप्ताभित्र आउने अपेक्षा छ।विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ) ले घरघरमा सर्वेक्षण र जीपीएस म्यापिङ गर्दै छ। नेपाल रेडक्रस सोसाइटी (एनआरसीएस) ले ३०० भन्दा बढी ओआरएस प्याकेट वितरण गरेको छ। घरघरमा जागरण अभियान र शैक्षिक सामग्री वितरण भइरहेको छ।तर, सरकारी समन्वयको कमी छ। एक अधिकारीले भने, "ढलमुनि पाइप राख्नु स्थानीय सरकारको लापरवाही हो। मन्त्रालय पनि गम्भीर छैन।" सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुनले सरसफाइ व्यवस्थापनको कमजोरीलाई दोष दिए। "शौचालय राम्रो नहुनु, हात नधुनु र सडक किनारको खाना खानुले फैलाउँछ।"हैजा (कोलेरा भाइब्रियो कोलरी जीवाणु) ले झाडापखाला, बान्ता, मांसपेशी झमझमाहट र थकान निम्त्याउँछ। परीक्षणमा आधा बिरामी पोजिटिभ देखिएका छन्। डा. सिंहले भने, "उमालेको वा शुद्ध पानी मात्र प्रयोग गर्नुहोस्। रेस्टुरेन्टमा सावधानी अपनाउनुहोस्। व्यक्तिगत सरसफाइ कडाइ गर्नुहोस्।"

जनस्वास्थ्यविद् डा. बाबुराम मरासिनीले चेतावनी दिए, "प्रदूषणको स्रोत पहिचान नगरे क्लोरिन बन्द हुँदा फेरि जोखिम बढ्छ।" अहिलेसम्म ३ जनाको मृत्यु भएको छ, र ६०० भन्दा बढी संक्रमित छन्।यो महामारी वर्षायामको सामान्य समस्या हो, तर सरसफाइ र पाइप मर्मतले मात्र रोक्न सकिन्छ। बारा जिल्लामा पनि एक केस देखिएको छ, जसले छिमेकी क्षेत्रमा डर बढाएको छ।