भौतिकशास्त्रमा नोबेल पुरस्कार जोन क्लार्क, मिशेल एच. डेभोरेट र जोन एम. मार्टिनिसलाई

२०२५ को भौतिकशास्त्रको नोबेल पुरस्कार जोन क्लार्क, मिशेल एच. डेभोरेट र जोन एम. मार्टिनिसलाई प्रदान गरिएको छ। यो पुरस्कार उनीहरूले विद्युतीय सर्किटहरूमा म्याक्रोस्कोपिक क्वान्टम मेकानिकल टनेलिङ र ऊर्जा क्वान्टाइजेसनको क्षेत्रमा गरेको क्रान्तिकारी अनुसन्धानका लागि दिइएको हो। रोयल स्विडिस एकेडेमी अफ साइन्सेसले ७ अक्टोबर २०२५ मा स्टकहोममा यो घोषणा गरेको हो। उनीहरूको कार्यले क्वान्टम मेकानिक्सका गुणहरूलाई सूक्ष्म (माइक्रोस्कोपिक) स्तरमा मात्र नभई म्याक्रोस्कोपिक (ठूलो) स्तरमा पनि प्रदर्शन गर्न सम्भव बनाएको छ। यो खोजले क्वान्टम क्रिप्टोग्राफी, क्वान्टम कम्प्युटरहरू र क्वान्टम सेन्सरहरू जस्ता अत्याधुनिक प्रविधिहरूको विकासमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याएको छ। यी प्रविधिहरूले भविष्यमा सूचना प्रविधि, सुरक्षित सञ्चार र वैज्ञानिक अनुसन्धानमा ठूलो प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिएको छ। यो त्रयी—जोन क्लार्क, मिशेल एच. डेभोरेट र जोन एम. मार्टिनिस—संयुक्त राज्य अमेरिकामा कार्यरत छन्। उनीहरूले ११ मिलियन स्विडिस क्रोनर (लगभग १.१७ मिलियन अमेरिकी डलर) को पुरस्कार राशि बराबर रूपमा साझा गर्नेछन्। साथै, उनीहरूलाई डिसेम्बर २०२५ मा स्विडेनका राजाबाट सुनको पदक र प्रमाणपत्र प्रदान गरिनेछ। यो पुरस्कार समारोह स्टकहोममा आयोजना हुने परम्परागत नोबेल पुरस्कार वितरण समारोहमा सम्पन्न हुनेछ। उनीहरूको अनुसन्धानले क्वान्टम मेकानिक्सको सिद्धान्तलाई व्यावहारिक र ठूलो स्तरमा लागू गर्न सकिने प्रमाणित गरेको छ, जसले आधुनिक प्रविधिको क्षेत्रमा नयाँ सम्भावनाहरू खोलेको छ। यो खोजले विशेष गरी सुपरकन्डक्टिङ सर्किटहरूमा क्वान्टम प्रभावहरूको अध्ययन र प्रयोगलाई अगाडि बढाएको छ, जुन क्वान्टम कम्प्युटिङको आधारभूत पक्ष हो।