कालोसूचीमा परेको रूसी कार्गो विमान दक्षिण अफ्रिकामा भारी सामानसहित अवतरण:र अमेरिकाबीचको कूटनीतिक सम्बन्धमा थप तनाव उत्पन्न गर्ने सम्भावना

अक्टोबर ३, २०२५ मा, मस्कोस्थित अबकान एयरले सञ्चालन गरेको इल्युशिन इल-७६ कार्गो विमान, जुन अमेरिकी प्रतिबन्धको कालोसूचीमा परेको छ, दक्षिण अफ्रिकाको उत्तरी केप प्रान्तको उपिङ्टनमा भारी सामान बोकेर अवतरण गर्‍यो। यो विमान, जसले विगतमा रूसी सैन्य उपकरण ढुवानी गरेको इतिहास बोकेको छ, इरानबाट तान्जानियाको दार एस सलाम हुँदै दक्षिण अफ्रिका आइपुगेको थियो। फ्लाइटराडार२४ को उडान डेटाले विमान पूर्ण लोडमा आएको र जोहानेसबर्ग नजिकैको लान्सेरिया अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थलमा इन्धन भरेर खाली अवस्थामा फर्किएको पुष्टि गरेको छ। यो घटनाले दक्षिण अफ्रिका र अमेरिकाबीचको कूटनीतिक सम्बन्धमा थप तनाव उत्पन्न गर्ने सम्भावना देखाएको छ, विशेषगरी सन् २०२३ मा रूसी कार्गो जहाज लेडी आरको विवादलाई सम्झाउँदै। दक्षिण अफ्रिकी सरकारले उक्त उडान वैधानिक भएको दाबी गरे पनि, विमानको कालोसूचीमा परेको इतिहास र सामानको रहस्यमय प्रकृतिले अन्तरराष्ट्रिय सञ्चारमाध्यम र विश्लेषकहरूको ध्यान खिचेको छ।  

इल्युशिन इल-७६ (टेल नम्बर RA-76827) एक भारी-लिफ्ट कार्गो विमान हो, जुन ठूलो उपकरण र सामान ढुवानीका लागि डिजाइन गरिएको छ। यसको सञ्चालक, अबकान एयर, सन् २०२४ मा अमेरिकी ट्रेजरीको विदेशी सम्पत्ति नियन्त्रण कार्यालय द्वारा रूसको सैन्य आपूर्ति श्रृंखलालाई समर्थन गरेको, विशेषगरी युक्रेनमा सैन्य कारबाहीका लागि उपकरण ढुवानी गरेको आधारमा प्रतिबन्धित गरिएको थियो। यो विमानले विगतमा रूसको सैन्य अभियानहरूका लागि सामान ढुवानी गरेको रेकर्ड छ, जसले यसको दक्षिण अफ्रिकी उडानलाई थप संवेदनशील बनाएको छ। उडानको मार्ग पनि शंकास्पद छ—इरान, जुन अमेरिकी प्रतिबन्धमा परेको अर्को राष्ट्र हो, हुँदै आएको यो विमानले दक्षिण अफ्रिकामा कस्तो सामान ल्याएको हुन सक्छ भन्ने प्रश्न उठाएको छ।

दक्षिण अफ्रिकी यातायात विभागले विमानलाई पूर्ण रूपमा स्वीकृत भएको बताएको छ। विभागका अनुसार, अबकान एयरले सेप्टेम्बर ९, २०२५ मा विदेशी सञ्चालक अनुमतिका लागि आवेदन दिएको थियो, र यो अनुमति सेप्टेम्बर २३ मा जारी गरिएको थियो। अनुमतिमा उल्लेखित उद्देश्य थियो— "सामान्य कार्गो, नागरिक हेलिकप्टर, र एक्रोब्याटिक विमान" ढुवानी। विभागका प्रवक्ता कोलेन मसिबीले भने, "दक्षिण अफ्रिकी सरकारले यो सञ्चालकलाई कालोसूचीमा राखेको छैन, र हामीलाई कुनै पनि अन्य सरकारबाट यो सञ्चालक कालोसूचीमा परेको जानकारी प्राप्त भएको छैन।" यद्यपि, दक्षिण अफ्रिकाको अन्तरराष्ट्रिय सम्बन्ध र सहकार्य विभाग (Dirco) ले यसबारे तत्काल कुनै टिप्पणी गर्न अस्वीकार गर्‍यो, र यातायात विभागलाई नै जिम्मेवारी सारेको छ। उल्लेखनीय कुरा, सामान जाँच वा जफत भएको कुनै विवरण सार्वजनिक गरिएको छैन, न त उतारिएको सामानको गन्तव्यबारे कुनै जानकारी दिइएको छ।

यो घटना सन् २०२३ को लेडी आर विवादको पुनरावृत्ति जस्तो देखिन्छ, जब रूसी कार्गो जहाज केप टाउनमा डक भएको थियो। त्यतिबेला अमेरिकी राजदूत रूबेन ब्रिगेटीले दक्षिण अफ्रिकाले रूसका लागि हतियार लोड गरेको आरोप लगाएका थिए, जुन दक्षिण अफ्रिकाले अस्वीकार गरेको थियो। उक्त घटनाले दक्षिण अफ्रिका र अमेरिकाबीच कूटनीतिक तनाव निम्त्याएको थियो। हाल, अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा दक्षिण अफ्रिकासँगको सम्बन्ध थप बिग्रिएको छ। अमेरिकाले दक्षिण अफ्रिकालाई सहायता रोकेको छ, दक्षिण अफ्रिकी आयातमा उच्च कर लगाएको छ, र दक्षिण अफ्रिकाले रूस र इरानजस्ता अमेरिकी विरोधी राष्ट्रहरूलाई समर्थन गरेको आरोप लगाएको छ। अमेरिकी सांसदहरूले दक्षिण अफ्रिकासँगको सम्बन्धको पूर्ण समीक्षा गर्न विधेयक प्रस्ताव गरेका छन्। यो विमानको उडान र सामानको रहस्यमय प्रकृतिले यी तनावलाई थप बल पुर्‍याउन सक्छ। यदि सामान सैन्य प्रकृतिको भएको पुष्टि भएमा, यो ठूलो अन्तरराष्ट्रिय विवाद बन्न सक्छ।

अक्टोबर ६, २०२५ सम्म कुनै थप अपडेट प्राप्त भएको छैन, तर यो समाचार विकास हुँदैछ। दक्षिण अफ्रिका र अमेरिकाबीच चलिरहेको व्यापार वार्तामा दक्षिण अफ्रिकाले अमेरिकी कुखुरा/सुँगुरको मासु आयात र एलएनजी खरिदमा सहुलियत प्रस्ताव गरेको छ, जसले तनाव कम गर्ने प्रयासलाई संकेत गर्छ। यद्यपि, यदि यो विमानले सैन्य सामान ढुवानी गरेको पुष्टि भएमा, यसले दक्षिण अफ्रिकालाई अमेरिका र अन्य पश्चिमी राष्ट्रहरूसँग थप कूटनीतिक र आर्थिक दबाबमा पार्न सक्छ। विमानको इरान-दक्षिण अफ्रिका मार्ग र खाली फर्कने कुराले प्रतिबन्ध उल्लंघन वा गुप्त सैन्य सहायता भएको आशंकालाई बल पुर्‍याएको छ, जुन आगामी दिनमा अनुसन्धानको विषय बन्न सक्छ।