विश्वविद्यालय अनुदान आयोगले समकक्षता निर्धारण र क्रेडिट बैंक स्थापना गर्ने

काठमाडौं त्रिभुवन विश्वविद्यालय (त्रिवि) को पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले गर्दै आएको शैक्षिक समकक्षता निर्धारणको जिम्मेवारी अब विश्वविद्यालय अनुदान आयोगले लिने भएको छ। आयोगका अध्यक्ष प्रा.डा. देवराज अधिकारीका अनुसार १ साउन २०८३ देखि समकक्षता निर्धारण आयोगबाट हुनेछ।

क्रेडिट ट्रान्सफरको कानुनी बाटो खुला

गत फागुनमा भारतको उडिसास्थित केआईटी विश्वविद्यालयमा नेपाली विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको रहस्यमय मृत्युपछि केही विद्यार्थी नेपाल फर्कन बाध्य भएका थिए। त्रिवि, काठमाडौं विश्वविद्यालय र पूर्वाञ्चल विश्वविद्यालयले यस्ता विद्यार्थीलाई भर्ना गर्न सकिने सूचना जारी गरे पनि कानुनी जटिलताले समस्या भएको थियो। अब भने विदेशमा अध्ययनरत विद्यार्थीले नेपालमा पढाइ स्थानान्तरण गर्न चाहेमा क्रेडिट ट्रान्सफर सम्भव हुने कानुनी व्यवस्था भएको छ। केही नेपाल ऐन संशोधन २०८२ मार्फत विश्वविद्यालय अनुदान आयोग ऐन २०५० मा क्रेडिट ट्रान्सफरको व्यवस्था थपिएको छ। “पहिले क्रेडिट ट्रान्सफरको स्पष्ट नीति थिएन, अब ऐनमै व्यवस्था भएको छ,” अध्यक्ष अधिकारीले भने।

क्रेडिट बैंक स्थापना

आयोगले क्रेडिट बैंक स्थापना गर्ने भएको छ, जसमा विद्यार्थीले बीचमा पढाइ छोडेमा उनीहरूको क्रेडिट सुरक्षित राखिनेछ। “पढाइ छोडेका विद्यार्थीले फर्केर पढ्न चाहेमा उनीहरूको क्रेडिट गणना हुन्छ,” अधिकारीले बताए। यसका लागि आयोगले कार्यविधि बनाइरहेको छ।

गुणस्तर सुनिश्चितता 

ऐन संशोधनले आयोगलाई विश्वविद्यालयको गुणस्तर सुनिश्चितता र प्रत्यायन (क्यूएए) को अधिकार पनि दिएको छ। “पहिले क्यूएएको काम भए पनि कानुन स्पष्ट थिएन। अब ऐनमै अनिवार्य व्यवस्था भएकाले सहज हुनेछ,” अधिकारीले भने। आयोगले यससम्बन्धी कार्यविधि तयार गरिरहेको छ।

समकक्षता निर्धारणमा सुधार

विदेशी विश्वविद्यालय वा शैक्षिक संस्थाबाट प्राप्त उपाधिहरूको समकक्षता अब आयोगले निर्धारण गर्नेछ। “नेपालमा धेरै स्वायत्त विश्वविद्यालय छन्, एउटाले मात्र समकक्षता गर्दा असहज भएको थियो। अन्तर्राष्ट्रिय प्रचलनअनुसार आयोगलाई यो जिम्मेवारी दिइएको हो,” अधिकारीले भने। 

ऐनअनुसार, पहिले त्रिविबाट निर्धारित समकक्षताले मान्यता पाउनेछ र दोहोर्‍याएर निर्धारण गर्नुपर्ने छैन। आयोगले प्रत्येक छ महिनामा समकक्षता प्राप्त उपाधि र संस्थाहरूको विवरण अद्यावधिक गरी प्रकाशन गर्नेछ। 

यो व्यवस्थाले नेपाली विद्यार्थीहरूलाई विदेशमा अध्ययनरत क्रेडिटलाई नेपालमा स्थानान्तरण गर्न र शैक्षिक उपाधिहरूको समकक्षता सहज रूपमा प्राप्त गर्न सहयोग पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ।