वीरगञ्जमा हैजाको प्रकोप: डेढ सातासम्म पनि स्रोत पहिचान हुन सकेन, सरकारी क्षमतामा प्रश्न
- Sep Tue, 2025
- in बिजिनेस प्रेस
वीरगञ्ज, भदौ २, २०८२
वीरगञ्जमा हैजाको प्रकोप फैलिएको डेढ साताभन्दा बढी समय बितिसक्दा पनि सङ्क्रमणको खास कारण र स्रोत पत्ता लाग्न सकेको छैन। सरकारले हैजाको परीक्षणका लागि नमुना पठाएको बताए पनि लामो समयसम्म रिपोर्ट सार्वजनिक नहुँदा सरकारी निकायको नियतमाथि विभिन्न प्रश्नहरू उब्जिएका छन्। जनस्वास्थ्यविज्ञहरूले हैजाको मुख्य स्रोत खानेपानी नै हुने भन्दै सरकारले जिम्मेवारीबाट पन्छिन खोजेको आरोप लगाएका छन्।
स्रोत पहिचानमा ढिलाइ: कारण र आशङ्का
राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाका अनुसार हैजाको जीवाणु पत्ता लगाउन र परीक्षण गर्न धेरै समय लाग्दैन। बिरामीको दिसाबाट गरिने ¥यापिड डाइग्नोस्टिक टेस्ट (आरडीटी) को नतिजा १५-३० मिनेटभित्रै आउँछ, जसले सङ्क्रमण पुष्टि गर्छ। यस्तै, कल्चर परीक्षणबाट ब्याक्टेरिया पहिचान गर्न र कुन एन्टिबायोटिकले काम गर्छ भनी पत्ता लगाउन ५ दिनसम्म लाग्छ।
तर, वीरगञ्जको हकमा सङ्क्रमणको मुख्य कारण दूषित पानी नै हो भन्ने कुरामा शङ्का भए पनि सरकारी निकायले ठोस जवाफ दिन सकेको छैन। जनस्वास्थ्यविज्ञ डा. बाबुराम मरासिनीले खानेपानीको नमुना परीक्षण गर्न मात्र दुई घण्टा लाग्ने बताउँदै लामो समयसम्म पनि स्रोत पहिचान नहुनु लज्जाको विषय भएको बताएका छन्। उनले स्रोत पहिचान भएमा जिम्मेवार निकायमाथि कारबाही हुने डरले सरकारले जानीजानी लुकाएको हुन सक्ने आरोप लगाएका छन्।यसका साथै, हैजा अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा रिपोर्ट गर्नुपर्ने रोग भएकाले सरकारले विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (WHO) लाई जानकारी गराउनुपर्ने हुन्छ। मन्त्रालयकै केही अधिकारीहरूले रिपोर्ट सार्वजनिकमा ढिलाइ हुनुको एउटा कारण यो पनि हुन सक्ने बताएका छन्। यसैबीच, स्वास्थ्यकर्मीहरूले वीरगञ्जका घर-घरमा सङ्कलन गरिएका केही पानीका नमुनामा हैजाका जीवाणु फेला परेको बताएका छन्।
स्वास्थ्य मन्त्रालयको दाबी र आगामी योजना
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीले हैजाको प्रकोप फैलिएपछि पानीको मुख्य तीन स्रोतमा अनुसन्धान भइरहेको बताएका छन्। उनले खासगरी बोरिङ र ढलको सम्बन्धका बारेमा आशङ्का निवारण गर्न विभिन्न ६-७ वटा प्रयोगशालामा पानीका नमुना परीक्षण भइरहेको जानकारी दिए।उनका अनुसार, प्रकोप फैलिएपछि पानीमा क्लोरिन हालेर शुद्धीकरण गरिएकाले धाराको पानीमा तत्काल हैजाको स्रोत पुष्टि नभएको हुन सक्छ। उनले सुक्खाग्रस्त क्षेत्र घोषणापछि जथाभावी गाडिएका बोरिङका पाइप ढलसँग जोडिएको हुन सक्ने र ट्याङ्करबाट वितरित पानीको शुद्धतामाथि पनि प्रश्न उठेकाले त्यसको जाँच भइरहेको बताए।
सरुवा रोग ऐनको आवश्यकता
जनस्वास्थ्यविद् डा. मरासिनीले भविष्यमा आउन सक्ने यस्ता महामारीको प्रभावकारी रोकथाम र नियन्त्रणका लागि तत्काल सरुवा रोग ऐन निर्माण गर्नुपर्ने माग गरेका छन्। यस्तो ऐनले पानीमा अनिवार्य क्लोरिन हाल्नुपर्ने र लापरवाही गर्ने कार्यालय प्रमुखलाई कारबाही गर्ने स्पष्ट कानुनी प्रावधान राख्ने उनको भनाइ छ। यसले जिम्मेवारी निर्धारण गरी सरकारी निकायलाई थप उत्तरदायी बनाउनेछ।हैजा सङ्क्रमण नियन्त्रणमा नआएका कारण वीरगञ्ज र आसपासका शिक्षण संस्था एक सातादेखि बन्द छन्।
गृहमन्त्री रमेश लेखकसहित स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री प्रदीप पौडेल र खानेपानीमन्त्री प्रदीप यादवले पनि प्रभावित क्षेत्रको स्थलगत अनुगमन गरिसकेका छन्।स्वास्थ्य मन्त्रालयले हैजा सङ्क्रमण भई अस्पतालमा भर्ना हुने दर कम भएको जनाए पनि वीरगञ्जमा नयाँ बिरामी पुष्टि हुने क्रम रोकिएको छैन, जसका कारण जनस्वास्थ्यविद्हरूले सङ्क्रमण कुनै पनि समयमा तीव्र हुनसक्ने जोखिम रहेको बताएका छन्। मधेस प्रदेशमा पछिल्लो २४ घण्टामा हैजाका ४६ जना नयाँ सङ्क्रमित फेला परेका छन्, जसले अझै पनि जोखिम कायम रहेको देखाउँछ।
