जेन जी पुस्ताले सुरु गरेको आन्दोलनले नेपाली राजनीतिको धारमा नयाँ तरङ्ग ल्याइदिएको छ। भ्रष्टाचार र कुशासनविरुद्धको यो स्वस्फूर्त आन्दोलनले सरकार परिवर्तन मात्र गरेन, पुरानो र नयाँ भनिएका सबै राजनीतिक शक्तिहरूलाई गम्भीर वैचारिक तथा व्यवहारिक प्रश्न सोधेको छ। विशेष गरी, युवाको समर्थनबाट उदाएको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) माथि यो आन्दोलनको प्रभावलाई लिएर विभिन्न कोणबाट विश्लेषण भइरहेको छ। के यो आन्दोलनले रास्वपालाई राजनीतिक क्षति पुर्यायो वा पार्टीको भविष्यका लागि नयाँ मार्ग खोलिदियो?
जेन जी आन्दोलन कुनै औपचारिक नेतृत्व वा राजनीतिक एजेन्डाबिना नै सुरु भएको थियो। यसको 'नेतृत्वविहीन' र 'स्वतन्त्र' चरित्रले रास्वपाको मूल दर्शनसँग मेल खाएको देखिन्छ। यसैले आन्दोलन सुरु भएलगत्तै रास्वपाले यसलाई समर्थन गर्दै सरकारको दमनको कडा आलोचना गर्यो। पार्टीका नेताहरूले सामाजिक सञ्जालमा आन्दोलनको पक्षमा आवाज उठाए भने औपचारिक विज्ञप्ति जारी गर्दै तत्काल सरकारको राजीनामाको माग पनि गरे। यो कदमले रास्वपाले आफूलाई युवाको प्रतिनिधि शक्तिका रूपमा पुनः स्थापित गर्न खोजेको प्रष्टै देखिन्छ।तर, रास्वपाको यो समर्थन सहज भने भएन। रबि लामिछाने जेल बाट बाहिर निस्केको बिषय ले थप बहस सृजना गर्यो। आन्दोलनका केही सहभागीले रास्वपामाथि 'घुसपैठ' गरेको आरोप लगाए। उनीहरूको भनाइ थियो कि रास्वपाका कार्यकर्ताहरूले आन्दोलनमा आफ्नो पार्टीको झन्डा र नारा प्रयोग गरी यसको स्वतन्त्र चरित्रमाथि प्रश्न खडा गरे। पोखरामा त घुसपैठको आरोपपछि जेन जी प्रदर्शनकारीहरूले आन्दोलन नै स्थगित गरेको खबर आएको थियो।यो घटनाले रास्वपालाई जटिल मोडमा पुर्यायो। एकातिर, आन्दोलनलाई समर्थन गरी युवाको पक्षमा आफूलाई उभ्याउनु उसको राजनीतिक बाध्यता थियो। अर्कोतिर, आन्दोलनको पवित्रतामाथि नै प्रश्न उठेपछि रास्वपामाथि पनि परम्परागत दलहरूले जसरी नै आन्दोलनको दुरुपयोग गरेको आरोप लाग्यो। यसले रास्वपाले बोक्दै आएको 'नयाँ र फरक' शक्तिको छविमा केही धक्का पुग्यो।जेन जी आन्दोलनलाई रास्वपाका लागि राजनीतिक क्षतिभन्दा पनि एउटा महत्त्वपूर्ण परीक्षा मान्न सकिन्छ।आन्दोलनले भ्रष्टाचार, कुशासन र परम्परागत राजनीतिको विकल्प खोज्ने रास्वपाको एजेन्डालाई थप बलियो बनायो। सरकार ढाल्ने र नयाँ राजनीतिक परिदृश्यको निर्माणमा अप्रत्यक्ष रूपमा भए पनि रास्वपाको भूमिकालाई यसले महत्त्वपूर्ण साबित गरिदियो। आन्दोलनले रास्वपाको आन्तरिक विरोधाभास र कमजोरीहरू पनि सतहमा ल्याइदियो। पार्टीभित्र नेताहरूको सैद्धान्तिक मतभेद र आन्तरिक किचलो यसै समयमा सार्वजनिक भए। यसले गर्दा रास्वपाले आफूलाई साँच्चै फरक शक्ति साबित गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्नेमा जनमतमा द्विविधा उत्पन्न भयो।जेन जी आन्दोलनले रास्वपालाई आफ्नो ‘नयाँ’ परिचय बचाउन थप चुनौती थपेको छ। यसले रास्वपालाई जनताको अपेक्षाअनुसार साँच्चैको विकल्प बन्न र परम्परागत दलहरूको पुरानो शैलीबाट आफूलाई पूर्ण रूपमा अलग्याउन दबाब दिएको छ।
त्यसैले, यो आन्दोलनले रास्वपालाई क्षति पुर्याउनुभन्दा पनि उसलाई आफूलाई सुधार्ने, अझै पारदर्शी बन्ने र जनताको विश्वास जित्ने एउटा महत्त्वपूर्ण अवसर दिएको छ भन्नु बढी सान्दर्भिक हुन्छ।
