जनभावनाविपरीत ओलीको 'आगो': सत्ताको स्टेयरिङ कसको हातमा?

नेपालको वर्तमान राजनीतिक परिदृश्यमा केपी शर्मा ओलीको भूमिका र उनको प्रभावलाई लिएर विभिन्न कोणबाट चर्चा र विश्लेषण भइरहेको छ। भाद्र २४ गते हतारमा राजीनामा दिएर गोप्य स्थलमा भागेका ओलीले करिब एक महिनापछि सार्वजनिक मञ्चमा देखा परेर जनआन्दोलनको विरोधमा आगो ओकलिरहेको दृश्यले धेरैको ध्यान खिचेको छ। उनको यो आत्मविश्वास र जनभावनाविपरीत बोल्ने हिम्मतको पछाडि के कारण छ? यो प्रश्नले नेपालको राजनीतिक, सामाजिक र प्रशासनिक संरचनाको गहिरो विश्लेषण माग गर्छ। यहाँ यो विषयमा बब्बल (विस्तृत) विश्लेषण प्रस्तुत गरिएको छ।

केपी शर्मा ओली, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा एमाले) का अध्यक्ष तथा पूर्वप्रधानमन्त्री, लामो समयदेखि नेपाली राजनीतिमा प्रभावशाली व्यक्तित्वका रूपमा रहँदै आएका छन्। उनको नेतृत्वमा एमालेले २०७४ को आमचुनावमा ठूलो सफलता हासिल गरेको थियो। तर, उनको शासनकालमा आर्थिक विकास, सुशासन र जनहितका मुद्दाहरूमा अपेक्षित प्रगति नभएको भन्दै आलोचना पनि उत्तिकै भएको थियो। भाद्र २४ मा उनले राजीनामा दिएर गोप्य स्थलमा गएको घटनाले उनको सत्ता टिकाउन नसकेको कमजोरी प्रष्ट भएको थियो। यो अवस्थाले उनको राजनीतिक करियरमाथि प्रश्नचिह्न खडा गरेको थियो। तथापि, एक महिनापछि उनले जनआन्दोलनको विरोधमा बोल्न सक्नुले उनको आत्मविश्वास र पकड कायमै रहेको देखाउँछ।ओलीको यो आत्मविश्वासको पछाडि मुख्य रूपमा उनले निर्माण गरेको प्रशासनिक र राजनीतिक संरचनाको बलियो प्रभाव छ। उनको कार्यकालमा नियुक्त भएका व्यक्तिहरू अहिले पनि अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग, अदालत, प्रहरी प्रशासन, र अन्य महत्वपूर्ण निकायहरूमा कायम छन्। यी निकायहरूमा रहेका "खेताला" हरूले ओलीको प्रभावलाई निरन्तरता दिइरहेका छन्। उदाहरणका लागि, अख्तियार र अदालतमा उनको कार्यकालमा नियुक्त भएका व्यक्तिहरूले महत्वपूर्ण निर्णयहरूमा उनको पक्षमा काम गरिरहेको देखिन्छ। यो संरचनाले उनलाई सत्ताबाहिर भए पनि शक्तिशाली रहन सहयोग गरेको छ।यसबाहेक, नेपालको राजनीतिक प्रणालीमा दलहरूको आन्तरिक गुटबन्दी र सत्ताको खेलले पनि ओलीलाई बल दिएको छ। नेकपा एमालेको बलियो संगठन र उनको व्यक्तिगत प्रभावले उनलाई कार्यकर्तामाझ लोकप्रिय बनाएको छ। उनको वाकपटुता र जनतालाई आकर्षित गर्ने भाषणशैलीले पनि उनको आधार कायम राख्न मद्दत गरेको छ।

भाद्र २४ को घटनापछि भएको जनआन्दोलन, जसमा ७५ जनाको ज्यान गयो, नेपालको इतिहासमा दुखद् अध्याय बन्यो। यो आन्दोलनले जनताको असन्तुष्टि र सरकारप्रति अविश्वासलाई प्रष्ट रूपमा देखायो। तर, ओलीले यो आन्दोलनको विरोधमा बोल्नु र जनभावनाविपरीत उभिनुले उनको रणनीति स्पष्ट हुन्छ। उनले जनआन्दोलनको नेतृत्वलाई कमजोर र असंगठित ठानेका छन्। खासगरी, जेन जी (नयाँ पुस्ता) को नेतृत्वमा भएको यो आन्दोलनमा स्पष्ट नेतृत्वको अभावलाई उनले आफ्नो फाइदाको रूपमा लिएका छन्।जेन जी आन्दोलनले सामाजिक सञ्जाल र सडकमा ठूलो प्रभाव पारे पनि यसको नेतृत्व र दिशा अस्पष्ट रहनुले ओलीलाई आफ्नो पुरानो शैलीमा फर्कने अवसर दिएको छ। उनले यो कमजोरीलाई बुझेर जनताको असन्तुष्टिलाई पन्छाउँदै आफ्नो प्रभाव कायम राख्ने प्रयास गरिरहेका छन्। उनको भाषणमा आन्दोलनलाई "अराजक" र "गैरजिम्मेवार" भन्ने जस्ता शब्दहरू प्रयोग गरेर उनले आफ्ना समर्थकहरूलाई एकजुट बनाउने र आन्दोलनलाई कमजोर बनाउने रणनीति अपनाएका छन्।ओलीको शक्ति केवल उनको दल र समर्थकमा सीमित छैन। उनले आफ्नो कार्यकालमा बनाएको प्रशासनिक संरचनाले उनलाई सत्ताबाहिर रहेर पनि बलियो बनाएको छ। अख्तियार, अदालत, र प्रहरी प्रशासनमा उनको कार्यकालमा नियुक्त भएका व्यक्तिहरू अहिले पनि प्रभावशाली छन्। यी निकायहरूले महत्वपूर्ण मुद्दाहरूमा निर्णय लिँदा ओलीको पक्षमा काम गरेको देखिन्छ। उदाहरणका लागि, भ्रष्टाचारका मुद्दाहरूमा अनुसन्धान र कारबाहीमा ढिलासुस्ती वा पक्षपात भएको आरोप लाग्ने गरेको छ। यस्ता घटनाहरूले ओलीलाई जनभावनाविपरीत बोल्ने हिम्मत दिएको छ।जेन जी आन्दोलनले युवा पुस्ताको असन्तुष्टिलाई उजागर गरेको छ, तर यसको नेतृत्व र संगठनको अभावले यो आन्दोलनले ठोस परिणाम हासिल गर्न सकेको छैन। ओलीले यो कमजोरीलाई राम्रोसँग बुझेका छन्। उनले आन्दोलनलाई कमजोर बनाउन सामाजिक सञ्जाल र मिडियाको प्रयोग गर्दै आफ्नो कथा स्थापित गर्न खोजेका छन्। उनको यो रणनीतिले आन्दोलनको प्रभावलाई कमजोर बनाउन मद्दत गरेको छ।केपी शर्मा ओलीको आत्मविश्वास र जनभावनाविपरीत बोल्ने हिम्मतको पछाडि उनले निर्माण गरेको प्रशासनिक संरचना, उनको दलको बलियो संगठन, र जनआन्दोलनको कमजोरीहरू मुख्य कारण छन्। उनले नियुक्त गरेका व्यक्तिहरू अहिले पनि महत्वपूर्ण निकायहरूमा प्रभावशाली छन्, जसले उनलाई सत्ताबाहिर रहेर पनि शक्तिशाली बनाएको छ। जेन जी आन्दोलनको अस्पष्ट नेतृत्व र संगठनको अभावले उनलाई आफ्नो पुरानो शैली कायम राख्न अवसर दिएको छ। यो अवस्थाले नेपालको राजनीतिमा गहिरो प्रश्न उठाउँछ: के जनआन्दोलनले दीर्घकालीन परिवर्तन ल्याउन सक्छ, वा सत्ताको खेलमा पुराना नेताहरूले नै आफ्नो प्रभाव कायम राख्नेछन्? यो प्रश्नको जवाफ आगामी दिनहरूमा जनताको एकता र आन्दोलनको नेतृत्वले निर्धारण गर्नेछ।