तेल र डलरको रमाइलो सम्बन्ध
- Sep Fri, 2025
- in बिजिनेस प्रेस
सन् १९७० को दशकमा विश्वको तेल बजारले एउटा ठूलो निर्णय लियो: तेलको कारोबार अब अमेरिकी डलरमा मात्र हुने! यो पेट्रोडलर प्रणालीले डलरलाई विश्वको "सुपरस्टार मुद्रा" बनायो। तेल किन्ने देशले डलर तिर्छ, तेल बेच्नेले डलर पाउँछ। त्यसैले, डलरको मूल्यमा सानो हलचल हुँदा तेलको बजारमा हल्लीखल्ली हुन्छ, र तेलको मूल्यमा उतारचढावले डलरको संसारमा पनि भुइँचालो ल्याउँछ।तेलको भण्डार भएका देशहरू, जस्तै रूस, क्यानडा र ब्राजिल, तेलको मूल्यसँगै नाच्छन्। सन् २०१४ मा तेलको मूल्य खस्किँदा यी देशका मुद्राहरू—रूसी रूबल, क्यानेडियन डलर र ब्राजिलियन रियल—धराशायी भए। तर, तेलको भण्डार नभएका जापानजस्ता देशहरू भने यस्तो बजारको खेलमा खासै हल्लिँदैनन्। रूसमा त तेलले कुल निर्यातको ६०% भन्दा बढी हिस्सा ओगट्छ, त्यसैले तेल सस्तिँदा रूसको अर्थतन्त्र र रूबल दुवैलाई ठूलो धक्का लाग्छ।
अमेरिका तेलको खेलमा सुपरहिरो बनेको छ। सन् २०२० मा यो तेल आयातकर्ताबाट निर्यातकर्ता बन्यो र सन् २०२३ मा १२.९ मिलियन ब्यारेल प्रतिदिन उत्पादन गरेर विश्वको नम्बर एक तेल उत्पादक बन्यो। तेलको मूल्य घट्दा डलर बलियो हुन्छ किनभने अमेरिकाको अर्थतन्त्र तेलमा मात्र निर्भर छैन। सन् २०२२ मा रूस-युक्रेन युद्धले तेलको मूल्य आकाशियो, तर डलर झन् बलियो भयो किनभने लगानीकर्ताहरूले यसलाई "सुरक्षित आश्रय" माने।युरोपमा तेलको मूल्यले ठूलो तनाव ल्याउँछ। सन् २०१४ मा तेल सस्तिँदा युरोजोनमा डिफ्लेशन (मूल्य घट्ने) को डर पैदा भयो, र युरोको मूल्य $०.९५ सम्म झर्यो। सन् २०२२ मा रूस-युक्रेन युद्धले तेलको मूल्य बढायो, जसले युरोपको ऊर्जा सुरक्षा र अर्थतन्त्रमा ठूलो चुनौती थप्यो। युरोपेली केन्द्रीय बैंकले पैसा छापेर (QE) यो समस्यासँग लड्यो, तर तेलको मूल्यले युरोको बजारलाई सधैं हल्लाइरहन्छ।
तेल र डलरको सम्बंधलाई तीन कुराले जोड्छ: पहिलो, तेलको कारोबार डलरमा हुन्छ; दोस्रो, तेलमा निर्भर देशहरूको अर्थतन्त्र तेलको मूल्यसँगै डगमगाउँछ; र तेस्रो, तेलको मूल्यले विश्वव्यापी मुद्रास्फीति वा डिफ्लेशनलाई हल्लाउँछ। तेलको मूल्यमा आएको सानो परिवर्तनले विश्व बजारमा ठूलो तरंग ल्याउँछ, र डलर सधैं यो खेलको केन्द्रमा रहन्छ।
