. जेन जीको बलिदान : सुशासनको सपना र दलहरूको दाउपेच

किरण चापागाईं -नेपालको समकालीन इतिहासमा जेन जी आन्दोलनले एक विशेष स्थान राख्छ। यो आन्दोलनले भ्रष्टाचारविरुद्धको लडाइँ र पारदर्शिताको मागलाई केन्द्रमा राखेर युवा पुस्ताको आक्रोश र आकांक्षालाई अभिव्यक्त गरेको छ। तर, हालैका दिनहरूमा, यो आन्दोलनको मूल मुद्दा राजनीतिक दलहरूको स्वार्थ र विवादको चपेटमा पर्न थालेको छ। दलहरूले जेन जी आन्दोलनलाई आफ्नो पुरानो स्वार्थ सिद्ध गर्न उपयोग गर्ने प्रयास गरिरहेका छन्, जसले गर्दा आन्दोलनको पवित्रता र बलिदानमाथि प्रश्न उठ्न थालेको छ। यस्तो अवस्थामा सचेत वर्गले फेरि एकपटक खबरदारी गर्नु आवश्यक देखिन्छ, ताकि जेन जी आन्दोलनको मूल मुद्दा र बलिदानको अवमूल्यन नहोस्।जेन जी आन्दोलनको उदय नेपालको लामो समयदेखिको भ्रष्टाचार, कुशासन र अपारदर्शी शासन व्यवस्थाप्रतिको युवा पुस्ताको असन्तुष्टिको परिणाम हो। यो पुस्ता, जसले डिजिटल युगमा हुर्केर विश्वव्यापी मूल्य–मान्यता र सुशासनको प्रत्यक्ष अनुभव गरेको छ, आफ्नो देशमा व्याप्त भ्रष्टाचार र जवाफदेहीताको कमी देखेर आक्रोशित छ। आन्दोलनले मुख्य रूपमा भ्रष्टाचारको अन्त्य, पारदर्शी शासन व्यवस्था र समावेशी नेतृत्वको माग गरेको छ। सडकमा उभिएका युवाहरूले न केवल नारा लगाए, बरु आफ्नो जीवन र भविष्यको जोखिम मोल्दै बलिदानको भावना प्रदर्शन गरे। यो आन्दोलन केवल विरोधको स्वर थिएन, बरु नयाँ नेपालको परिकल्पना थियो, जहाँ सुशासन र जवाफदेहीता सर्वोपरि हुनेछ।तर, जेन जी आन्दोलनको यो पवित्र उद्देश्यलाई राजनीतिक दलहरूले आफ्नो स्वार्थको हतियार बनाउन खोजिरहेका छन्। दलहरूले आन्दोलनको मागलाई समर्थन गर्ने बहानामा आफ्ना पुराना चेस्टा र सत्ताको खेललाई निरन्तरता दिन खोजेका छन्। उनीहरूले जेन जी पुस्तालाई आफ्नो पक्षमा तान्ने प्रयास गरेर आन्दोलनको मूल मुद्दालाई धमिलो बनाइरहेका छन्। उदाहरणका लागि, विभिन्न दलहरूले आन्दोलनका नेताहरूलाई आफ्नो पार्टीको झण्डामुनि ल्याउन खोजेका छन्, जसले गर्दा आन्दोलन स्वतन्त्र र मुद्दामा केन्द्रित रहन सकेको छैन। यस्तो अवस्थामा, जेन जी आन्दोलनको मूल भावना—भ्रष्टाचारविरुद्धको लडाइँ र पारदर्शिता—पृष्ठभूमिमा पर्ने खतरा बढेको छ।

जेन जी आन्दोलनको अर्को महत्त्वपूर्ण पक्ष हो, नेतृत्वको संकट। यो आन्दोलनले युवा पुस्तालाई नेतृत्वमा आउन प्रेरित गरेको छ, तर धेरै जेन जी नेताहरू नेतृत्व लिन हिचकिचाइरहेका छन्। यसको कारणमा उनीहरूको राजनीतिक दलहरूप्रतिको अविश्वास, सत्ताको खेलमा फस्ने डर र आफ्नो मुद्दाको शुद्धतामाथि प्रश्न उठ्ने चिन्ता रहेको देखिन्छ। यद्यपि, यो हिचकिचाहटले आन्दोलनलाई कमजोर बनाउने जोखिम पनि छ। यदि जेन जी पुस्ताले नेतृत्वको जिम्मेवारी लिन अस्वीकार गर्छ भने, आन्दोलनको गति र प्रभावकारिता कमजोर हुन सक्छ। नेतृत्वको अभावमा, दलहरूले यो आन्दोलनलाई आफ्नो स्वार्थअनुसार मोड्न सक्ने सम्भावना झन् बढ्छ।

यो अवस्थामा सचेत वर्गको भूमिका अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। बुद्धिजीवी, नागरिक समाज, सञ्चारमाध्यम र स्वतन्त्र युवाहरूले जेन जी आन्दोलनको मूल मुद्दालाई जीवित राख्न खबरदारी गर्नुपर्छ। आन्दोलनको बलिदान र भावनालाई अवमूल्यन हुनबाट जोगाउन सचेत वर्गले कदमहरू चाल्न सक्छन्: जेन जी आन्दोलनलाई भ्रष्टाचार र पारदर्शिताको मुद्दामा केन्द्रित राख्न सचेत वर्गले निरन्तर बहस र छलफल चलाउनुपर्छ। सञ्चारमाध्यमले आन्दोलनको मूल भावनालाई प्रचार गर्नुपर्छ, न कि दलहरूको स्वार्थलाई।जेन जी पुस्तालाई नेतृत्व लिन प्रोत्साहन गर्न तालिम, मञ्च र अवसरहरू प्रदान गर्नुपर्छ। स्वतन्त्र र निष्पक्ष नेतृत्वले मात्र आन्दोलनलाई सही दिशामा लैजान सक्छ।दलहरूले आन्दोलनलाई आफ्नो स्वार्थमा प्रयोग गर्न खोज्दा सचेत वर्गले त्यसको खुलेर विरोध गर्नुपर्छ। आन्दोलनलाई स्वतन्त्र राख्न सामूहिक आवाज उठाउनु जरुरी छ।आन्दोलनलाई जीवित राख्न आम नागरिकको सहभागिता आवश्यक छ। सचेत वर्गले सामाजिक सञ्जाल, सडक प्रदर्शन र बौद्धिक मञ्चहरू मार्फत आन्दोलनलाई बलियो बनाउनुपर्छ।जेन जी आन्दोलनले नेपालको सामाजिक–राजनीतिक परिदृश्यमा ठूलो सम्भावना बोकेको छ। यो आन्दोलनले युवा पुस्तालाई मात्र होइन, सम्पूर्ण समाजलाई सुशासन र जवाफदेहीताको महत्त्व बुझाएको छ। तर, यदि यो आन्दोलनको मूल मुद्दा र बलिदानलाई अवमूल्यन हुन दिइयो भने, यो केवल एक असफल प्रयासमा सीमित रहनेछ। त्यसैले, जेन जी पुस्ता र सचेत वर्गले एकजुट भएर यो आन्दोलनलाई सही दिशामा लैजानुपर्छ।जेन जी आन्दोलन भ्रष्टाचारविरुद्धको लडाइँ र पारदर्शी शासनको मागको प्रतीक हो। तर, राजनीतिक दलहरूको स्वार्थ र नेतृत्वको संकटले यो आन्दोलनको मूल मुद्दालाई कमजोर बनाउने खतरा छ। यस्तो अवस्थामा, सचेत वर्गले खबरदारी गर्दै आन्दोलनको भावना र बलिदानलाई जोगाउनुपर्छ। जेन जी पुस्ताले नेतृत्व लिन हिचकिचाउनु हुँदैन, र समाजले उनीहरूलाई साथ दिनुपर्छ। केवल एकजुट प्रयास र निरन्तर खबरदारीले मात्र जेन जी आन्दोलनले आफ्नो लक्ष्य प्राप्त गर्न सक्छ, र नेपालमा सुशासन र पारदर्शिताको नयाँ युगको सुरुवात गर्न सक्छ।