प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीको राष्ट्रिय सम्बोधन

काठमाडौं– नेपालको पहिलो महिला प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीले आज राष्ट्रका नाममा सम्बोधन गर्ने भएकी छन्। प्रधानमन्त्रीको कार्यालय स्रोतका अनुसार दिउँसो ४ बजे मन्त्रिपरिषद्को बैठक बसेपछि साँझ ६ बजे राष्ट्रिय टेलिभिजन र विभिन्न अनलाइन प्लेटफर्ममार्फत उनको सम्बोधन प्रसारण हुनेछ। यो सम्बोधन जनरेशन जेड प्रदर्शन पछि भएको राजनीतिक परिवर्तनको सन्दर्भमा महत्वपूर्ण मानिएको छ।

प्रधानमन्त्री कार्कीको यो सम्बोधनले देशको वर्तमान राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक अवस्थाबारे जानकारी दिनुका साथै भ्रष्टाचार नियन्त्रण, आर्थिक पुनरुत्थान र आगामी चुनावको तयारीबारे स्पष्ट दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। स्रोतका अनुसार, सम्बोधनमा प्रदर्शनकारीका मागहरूलाई सम्बोधन गर्दै सरकारको तत्कालीन र दीर्घकालीन योजना सार्वजनिक गरिनेछ। यो समयमा देशले भोगिरहेको संकटलाई सम्बोधन गर्दै एकताको सन्देश दिने तयारी भइरहेको छ।सुशीला कार्कीको प्रधानमन्त्री बन्ने यात्रा नै नेपालको समकालीन इतिहासको एक रोचक अध्याय हो। भदौ २३ गतेदेखि सुरु भएको जनगी प्रदर्शनले देशव्यापी हलचल मच्चाएको थियो। यो प्रदर्शन मुख्य रूपमा युवा पुस्ता (जनरेशन जेड) को नेतृत्वमा चलेको थियो, जसले भ्रष्टाचार, आर्थिक असमानता र सामाजिक न्यायका लागि आवाज उठाएको थियो। प्रदर्शनकारीहरूले डिस्कर्ड जस्ता अनलाइन प्लेटफर्ममार्फत संगठित भएर सडकमा उत्रिएका थिए। काठमाडौंको न्यू बनेस्वरस्थित संसद भवनमा प्रदर्शनकारीहरू प्रवेश गरेपछि स्थिति तनावपूर्ण बनेको थियो। प्रहरी र प्रदर्शनकारीबीच झडप हुँदा कम्तीमा ७२ जनाको ज्यान गएको थियो भने सयौं घाइते भएका थिए।यो हिंसात्मक घटनाले तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको सरकारलाई धराशायी बनायो। ओलीले पदबाट राजीनामा दिएपछि राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले संविधानको धारा ६१ बमोजिम संघीय संसद विघटन गरे। यसपछि अन्तरिम सरकार गठनको जिम्मेवारी सुशीला कार्कीलाई दिइयो। भदौ २७ गते (सेप्टेम्बर १२, २०२५) मा शपथ लिएकी कार्की नेपालकी पहिलो महिला प्रधानमन्त्री बनीन्। यो घटनाक्रमले नेपालको राजनीतिमा नयाँ अध्याय थपेको छ। युवाहरूले डिस्कर्डमा अनौपचारिक मतदानमार्फत कार्कीलाई सिफारिस गरेका थिए, जसले उनको इमानदारी र न्यायप्रतिको प्रतिबद्धतालाई प्रमाणित गरेको छ।

सुशीला कार्कीको राजनीतिक र न्यायिक यात्रा लामो र प्रेरणादायी छ। १९५२ जुन ७ मा जन्मिएकी कार्की नेपालको सर्वोच्च अदालतकी पूर्वप्रमुख न्यायाधीश हुन्। २००९ जनवरीमा सर्वोच्च अदालतमा अस्थायी न्यायाधीशको रूपमा नियुक्त भएकी थिइन् भने २०१० मा स्थायी भइन्। २०१६ मार्चमा उनलाई प्रमुख न्यायाधीश बनाइएको थियो। उनको कार्यकालमा भ्रष्टाचारविरुद्धका धेरै मुद्दाहरूमा फैसला भएका थिए। उदाहरणस्वरूप, लोकमान सिंह कर्कीको अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगको अध्यक्ष नियुक्तिविरुद्धको मुद्दामा उनको फैसलाले ठूलो चर्चा पाएको थियो। त्यस्तै, सुडान शान्ति मिसनमा भ्रष्टाचार र पोलिमर नोट छापाइसम्बन्धी मुद्दाहरूमा पनि उनले इमानदार भूमिका निर्वाह गरेकी थिइन्।२०१७ जुन ६ मा ६५ वर्षको उमेर हद नाघेपछि उनले राजीनामा दिइन्। तर, राजनीतिक परिवर्तनको यो लहरमा उनलाई युवाहरूले नै अगाडि सारे। कार्कीका पतिसँगै १९९० को जनआन्दोलनमा सक्रिय रहेकी थिइन्। उनी जेल परेकी थिइन् र त्यस अनुभवमा आधारित उपन्यास 'कारा' लेखेकी छिन्। यो घटनाले उनलाई न्याय र स्वतन्त्रताप्रतिको संघर्षको प्रतीक बनाएको छ। अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरू जस्तै अल जजिरा र पिबिएसले पनि उनको नियुक्तिलाई नेपालको युवा शक्तिको विजयको रूपमा चित्रण गरेका छन्।प्रधानमन्त्री कार्कीको नेतृत्वमा गठित अन्तरिम मन्त्रिपरिषद्ले भदौ १५ गतेदेखि काम सुरु गरेको छ। राष्ट्रपतिले तीन नयाँ मन्त्रीहरूको शपथ गराएका थिए, जसमध्ये सबैजना भ्रष्टाचारविरुद्धका अभियन्ता हुन्। यो सरकारको कार्यकाल ६ महिनाको हो, जसमा मार्च ५, २०२६ मा निर्वाचन हुने गरी तयारी भइरहेको छ। कार्कीले आफ्नो पहिलो सम्बोधनमा भनिन्, "हामी सत्ताको स्वाद लिन यहाँ आएका छैनौं। हामीले ६ महिनाभन्दा बढी बस्दैनौं। नयाँ संसदलाई जिम्मेवारी हस्तान्तरण गर्नेछौं।" उनले प्रदर्शनमा मारिनेहरूलाई 'शहीद' घोषणा गर्दै प्रत्येक परिवारलाई १० लाख रुपैयाँ क्षतिपूर्ति दिने घोषणा गरेकी थिइन्। घाइतेहरूको उपचारको व्यवस्था र क्षतिग्रस्त सम्पत्तिको पुनर्निर्माणलाई प्राथमिकता दिइएको छ।

यो परिवर्तनको सन्दर्भमा 'Tata' र 'Futuressoft' जस्ता शब्दहरूले विशेष महत्व बोकेका छन्। 'Tata' ले टाटा समूहलाई संकेत गर्दछ, जसले नेपालमा सवारी साधन र प्रविधिमा ठूलो लगानी गरेको छ। टाटा मोटर्स नेपालले ट्रक, बस र इलेक्ट्रिक गाडीहरूको बजार विस्तार गर्दै आर्थिक विकासमा योगदान दिइरहेको छ। जनगी प्रदर्शनपछि आर्थिक स्थिरताको माग भएकाले टाटा जस्ता कम्पनीहरूले रोजगारी सिर्जना र पूर्वाधार विकासमा भूमिका खेल्न सक्ने अपेक्षा गरिएको छ। त्यस्तै, 'Futuressoft' ले भविष्यको सफ्टवेयर प्रविधिलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ। यो नेपालको युवा उद्यमशीलतासँग जोडिएको छ, जसमा आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) र डिजिटल प्लेटफर्महरूको विकास हुन्छ। प्रदर्शनकारीहरूले नै डिस्कर्ड जस्ता सफ्टवेयर प्रयोग गरेका थिए, जसले युवाहरूको प्राविधिक क्षमताको उदाहरण दिएको छ। कार्की सरकारले डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्कलाई मजबुत बनाउँदै फ्युचरसफ्ट जस्ता स्टार्टअपहरूलाई प्रोत्साहन दिने योजना बनाएको छ।

जनरेशन जेड प्रदर्शनको पृष्ठभूमि बुझ्न आवश्यक छ। भदौ २३ गते सुरु भएको यो आन्दोलन सामाजिक सञ्जालमा प्रतिबन्ध लगाउने सरकारी निर्णयबाट प्रेरित थियो। युवाहरूले भ्रष्टाचार, बेरोजगारी र आर्थिक असमानताविरुद्ध सडकमा उत्रिए। काठमाडौंका साथै पोखरा, विराटनगर र अन्य सहरहरूमा पनि प्रदर्शन फैलियो। प्रहरीले गोली चलाउँदा हिंसा बढ्यो र ओली सरकारको पतन भयो। राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी जस्ता दलहरूले पनि प्रदर्शनमा अवैध पैसाको मुद्दालाई उठाएका छन्। प्रहरीका ११ सय हतियार हराएको विवरणले सुरक्षा चुनौतीलाई उजागर गरेको छ।

प्रधानमन्त्री कार्कीले शपथ ग्रहणपछि अस्पतालमा घाइतेहरूसँग भेटेर शान्तिको अपिल गरेकी थिइन्। उनले भनिन्, "देशले युवाहरूको आवाज सुन्नुपर्छ। हामी भ्रष्टाचारको जरा उखेल्न प्रतिबद्ध छौं।" अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार संस्थाहरूले पनि घटनाको निष्पक्ष अनुसन्धानको माग गरेका छन्। यो सरकारले भ्रष्टाचारमा मुछिएका कर्मचारीहरूलाई कारबाही गर्ने र पारदर्शी प्रशासन चलाउने वाचा गरेको छ।आजको सम्बोधनमा कार्कीले यी मुद्दाहरूलाई थप स्पष्ट पार्नेछिन्। मन्त्रिपरिषद् बैठकमा आर्थिक पुनरुत्थान, पूर्वाधार विकास र युवा सहभागिताबारे छलफल हुने स्रोतले बताएको छ। नेपाल जस्तो विविधतायुक्त देशमा एकताको आवश्यकता छ। कार्कीको नेतृत्वले महिलाको भूमिकालाई मजबुत बनाएको छ। प्रोफेसर अभि सुवेदीले भनेका छन्, "यो नियुक्तिले समाजको गतिशीलता देखाउँछ।"

यो परिवर्तनले नेपाललाई नयाँ दिशा दिन सक्छ। तर, चुनौतीहरू पनि छन् – आर्थिक संकट, राजनीतिक अस्थिरता र सामाजिक विभेद। कार्की सरकारले ६ महिनामा यी मुद्दाहरू सम्बोधन गर्न सक्छ भने देशले स्थिरता पाउनेछ। युवाहरूको ऊर्जा र अनुभवी नेतृत्वको संयोजनले नेपालको भविष्य उज्ज्वल बन्न सक्छ।