नेपालमा राजनीतिक संकट: ओलीको फिर्ता र जन आन्दोलनको अपमान

काठमाडौं, असोज १०, २०८२ - नेपाली कांग्रेसको समर्थनमा झन्डै दुई तिहाइ बहुमतसहित शक्तिशाली प्रधानमन्त्री बनेका केपी शर्मा ओलीले अप्रत्याशित रूपमा सत्ताबाट बाहिरिनुपरेको दुई हप्ता बितिसकेको छ। भदौ २३ र २४ मा भएको जन आन्दोलन (Gen Z आन्दोलन) को सडक दबाबमा उनले राजीनामा दिए। तर, यो आन्दोलनमा ज्यान गुमाएका ७२ जनाको रगत अझै सुकेको छैन। कतिपय परिवार किरियामा छन्, कतिपय DNA रिपोर्टको प्रतीक्षामा। घाइतेहरूले उपचार खर्च जुटाउन नसक्दा पीडा थपिएको छ। यही बीचमा, एमाले अध्यक्ष ओलीले भक्तपुरको गुन्डूमा नयाँ निवासबाट पुनरागमनको प्रयास थालेका छन्, जसलाई धेरैले शहीदहरूको अपमानको रूपमा लिएका छन्।

यो आन्दोलन सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध, भ्रष्टाचार, भाइपोटिजम र युवा बेरोजगारीविरुद्ध Gen Z पुस्ताको नेतृत्वमा सुरु भएको थियो। भदौ २३ मा भएको प्रदर्शन र २४ मा भएको हिंसात्मक झडपमा सुरुमा १९ देखि २२ जनाको मृत्यु भएको खबर आएको थियो। पछि, जलेका सरकारी भवन र घरहरूबाट थप शव फेला परेपछि मृतकको संख्या ७२ पुग्यो। यसमा ६० जना प्रदर्शनकारी, ९ जना कैदी, ३ जना प्रहरी र अन्य थिए। १,३०० भन्दा बढी घाइते भए, जसमध्ये कतिपयलाई उपचार खर्च जुटाउन मुश्किल छ। अन्तरिम सरकारले मृतकका परिवारलाई किरिया खर्चस्वरूप १ लाख र क्षतिपूर्तिका लागि १० लाख रुपैयाँ दिने घोषणा गरेको छ, तर यो रकम अझै वितरण भएको छैन।राजीनामा दिएपछि ओली केही दिन लुकेर बसे। १० दिन सैन्य ब्यारेकमा बिताएर उनी असोज २ मा भक्तपुरको गुन्डूस्थित नयाँ निवासमा फर्किए, जुन एमाले नेता महेश बस्नेतले व्यवस्थापन गरेका थिए। फर्किंदा उनलाई माला र खादाले पुरिएको दृश्य देखियो। पासाङ शेर्पासहितका युवा कार्यकर्ताले खादा ओढाएर स्वागत गरे। गत शनिबारदेखि ओलीले पार्टीका पदाधिकारी र जनसंगठनका नेताहरूसँग भेटघाट सुरु गरेका छन्। गुन्डूमै ‘केपी बा, आइ लभ यू’ जस्ता नारा घन्किए, जसले ओलीको पकड अझै मजबुत रहेको सन्देश दिन खोजिएको छ। तर, यो कदमलाई आन्दोलनकारीहरूले शहीदहरूको रगतको अपमानको रूपमा लिएका छन्।

महेश बस्नेतको भूमिका यो प्रकरणमा विवादास्पद बनेको छ। उनले युवा र समर्थकहरूको भीड जुटाएर ओलीको छवि बलियो बनाउन खोजेका छन्। तर, उनको महिलाविरुद्धको आपत्तिजनक अभिव्यक्तिले एमालेभित्रै असन्तुष्टि चर्काएको छ। बस्नेतले Gen Z आन्दोलनकारीहरूलाई ‘आतंकवादी’ भन्दै सामाजिक सञ्जाल र सार्वजनिक मञ्चमा आक्रामक टिप्पणी गरेका छन्। साथै, २०२४ मा उनलाई लागेको बलात्कार र जबर्जस्ती गर्भपतनको आरोप (जसको अनुसन्धान भइरहेको छ) ले थप विवाद निम्त्याएको छ। यी अभिव्यक्ति र आरोपले एमालेको आन्तरिक एकता कमजोर बनेको छ।यो आन्दोलनले नेपालको राजनीतिमा ठूलो उथलपुथल ल्याएको छ। संसद् भवनमा आगजनी, विमानस्थल बन्द र नेताहरूका घरमा आक्रमण जस्ता घटनाले देशमा अशान्ति फैलिएको थियो। पूर्व मुख्यन्यायाधीश सुशीला कार्कीको नेतृत्वमा गठित अन्तरिम सरकारले सेना परिचालन गरेर शान्ति कायम गरेको छ। तर, Gen Z आन्दोलनकारीहरूले ‘राजनीतिक एलिटलाई हटाउनुपर्छ’ भन्दै थप सुधारको माग राखेका छन्। सामाजिक सञ्जालमा #Arrest_Oli जस्ता ह्यासट्याग ट्रेन्डिङ छन्। धेरैले ओलीलाई ‘इदी अमिन’ को संज्ञा दिँदै उनको पुनरागमनलाई शहीदहरूको अपमान मानेका छन्।

यो संकटले एमाले र कांग्रेसको गठबन्धन कमजोर बनाएको छ। आन्दोलनले सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध हटाएको छ र भ्रष्टाचारविरुद्धको बहसलाई बलियो बनाएको छ। तर, मृतक र घाइतेका परिवारले अझै न्याय र राहत पाएका छैनन्। ओली र बस्नेतमाथि हिंसा र आपत्तिजनक अभिव्यक्तिको अनुसन्धान आवश्यक छ। यो घटनाले नेपालको राजनीतिमा Gen Z पुस्ताको प्रभाव बढाएको छ, जसले भविष्यमा नयाँ नेतृत्वको मागलाई बल दिन सक्छ। शान्तिपूर्ण संवाद र सुधारमार्फत यो संकटलाई अवसरमा बदल्न सकिन्छ।