सत्ता र शक्तिको अस्थायी स्वरूप:केपी ओलीको अहंकार र जेन-जी आन्दोलनले उजागर गरेको संकट

काठमाडौ। नेपालको पछिल्लो राजनीतिक परिदृश्यले सत्ता र शक्तिको अस्थायी स्वरूपलाई नजिकबाट उजागर गरेको छ। केपी शर्मा ओलीको नेतृत्व, उनको अहंकारी प्रवृत्ति, र जेन-जी पुस्ताको आन्दोलनले मुलुकमा ल्याएको अभूतपूर्व परिवर्तनलाई गहिरो रूपमा विश्लेषण गरेको छ। यो लेखले सत्ताको दुरुपयोग, राजनीतिक नेतृत्वको असफलता, र युवा पुस्ताको आक्रोशले कसरी मुलुकको राजनीतिक कोर्स बदलिएको छ भन्ने कुरालाई प्रष्ट पार्छ। यहाँ यो घटनाक्रमको विश्लेषण गरिएको छ, जसमा सत्ता र शक्तिको अस्थायी प्रकृतिलाई जोड दिइएको छ।

१. सत्ताको अहंकार र ओलीको नेतृत्व

केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा देखिएको अहंकार र सत्ताको दुरुपयोगले मुलुकलाई संकटको दिशामा धकेलेको स्पष्ट छ। ओलीले सामाजिक सञ्जालमाथिको प्रतिबन्ध हटाउन अस्वीकार गर्दा र जेन-जी प्रदर्शनमाथि दमनकारी नीति अपनाउँदा स्थिति नियन्त्रणबाहिर गयो। १९ जना प्रदर्शनकारीको ज्यान गएपछि पनि उनले राजीनामा दिन अस्वीकार गरे, जसले जनतामा अपमानबोध र आक्रोश बढायो। यो अहंकारले उनको सत्ता मात्र गुमेन, मुलुककै प्रमुख प्रशासकीय केन्द्रहरू—सिंहदरबार, सर्वोच्च अदालत, संसद भवन, शीतलनिवास, र बालुवाटार—जेन-जी प्रदर्शनकारीको आक्रोशको सिकार बने।

ओलीको विगतको राजनीतिक यात्रा पनि सत्ताकेन्द्रित थियो। २०७२ को संविधान जारी भएपछि र २०७४ को चुनावमा दुई तिहाइ नजिकको बहुमत प्राप्त गरेपछि उनले समृद्धिको अवसरलाई उपयोग गर्नुको सट्टा पार्टी र राज्य कब्जामा केन्द्रित भए। नेकपा विभाजन, संसद विघटन, र संवैधानिक निकायहरूमा आफ्ना मान्छे नियुक्त गर्ने उनको रणनीतिले सत्ताको स्थायीत्वमा उनको विश्वास झल्किन्छ। तर, जेन-जी आन्दोलनले यो भ्रमलाई चकनाचुर गरिदियो। सत्ता र शक्तिको स्थायीत्व भन्ने कुरा केवल भ्रममात्र हो भन्ने कुरा यो घटनाले पुष्टि गर्छ।

२. जेन-जीको विद्रोह: नेतृत्वविहीन आन्दोलनको शक्ति

जेन-जी पुस्ताको आन्दोलनले नेपालको राजनीतिक इतिहासमा नयाँ अध्याय लेख्यो। यो आन्दोलनमा कुनै प्रष्ट नेता थिएन, तर सामाजिक सञ्जालको सूचना र साझा आक्रोशले यसलाई बलियो बनायो। "हामी सबै नेता" भन्ने नाराले यो आन्दोलनको विकेन्द्रीकृत स्वरूपलाई देखाउँछ। युवाहरूले स्कूल-कलेजको पोशाकमै प्रदर्शनमा भाग लिए, जसले उनीहरूको साझा पहिचान र संकटप्रतिको संवेदनशीलतालाई झल्काउँछ।

यो आन्दोलनले सत्ताको अस्थायी स्वरूपलाई उजागर मात्र गरेन, परम्परागत राजनीतिक नेतृत्वको औचित्यहीनता पनि देखायो। २०७९ को चुनावमा "नो नट अगेन" अभियानले पहिल्यै संकेत गरेको थियो कि युवा पुस्ता पुराना नेताहरूको नेतृत्वबाट वाक्क-दिक्क भइसकेको छ। रास्वपा, जनमत, र नाउपाको उदयले पनि यही सन्देशलाई बलियो बनाएको थियो। तर, सत्ताधारी नेताहरूले यो सन्देशलाई बेवास्ता गरे, जसको परिणामस्वरूप जेन-जीको आक्रोश सडकमा उत्रियो।

३. शेरबहादुर देउवा र गठबन्धनको असफलता

 शेरबहादुर देउवाको भूमिका पनि आलोचनायोग्य छ। संसद पुनर्स्थापना पछि परमादेशबाट प्रधानमन्त्री बनेका देउवाले सत्तालाई जोगाउन गलत निर्णयहरू लिए। सर्वोच्च अदालतका तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबरालाई मन्त्री पदको सौदाबाजी गर्नुले उनको नेतृत्वको नैतिक कमजोरी देखिन्छ। यस्ता सेटिङले जनताको विश्वासलाई झन् कमजोर बनायो। देउवाको घरमा आगजनी र उनको परिवारमाथि हातपात भएको घटनाले जनताको आक्रोशको तहलाई प्रष्ट पार्छ।

देउवासहितका अन्य नेताहरू ले सत्ताको खेलमा सहभागिता जनाउँदा जनताको अपेक्षा र संवैधानिक भावनालाई बेवास्ता गरे। सत्ताको आलोपालो र गठबन्धनको खेलले राजनीतिक अस्थिरता बढायो, जसले जेन-जी पुस्तालाई विद्रोहका लागि प्रेरित गर्यो।

४. सत्ताको अस्थायी स्वरूप र भविष्य

यो घटनाक्रमले सत्ता र शक्तिको अस्थायी स्वरूपलाई नजिकबाट देखाउँछ। ओलीले आफूलाई अपराजेय ठाने, तर जेन-जीको आन्दोलनले उनको सत्ता एकै रातमा ध्वस्त भयो। उनको राजीनामापछि पनि मुलुकमा निकासको स्पष्ट मार्ग देखिएको छैन, जसले सत्ताको अस्थायी प्रकृतिलाई थप प्रष्ट गर्छ। नेताहरू सुरक्षित स्थान खोज्न दौडिरहँदा जनताको आक्रोशले उनीहरूको औचित्यहीनता उजागर भएको छ।

यसले नेपालको राजनीतिमा नयाँ नेतृत्वको आवश्यकता देखाएको छ। जेन-जी पुस्ताले नेतृत्वविहीन आन्दोलनमार्फत यस्तो सन्देश दिएको छ कि अब पुराना नेताहरूको सत्ता लिप्सा र अहंकारले मुलुक चल्न सक्दैन। रास्वपा, बालेन शाह, हर्क साम्पाङजस्ता नयाँ शक्तिहरूको उदयले पनि यही कुरालाई संकेत गर्छ।

केपी ओलीको अहंकार र सत्ताको दुरुपयोगले मुलुकलाई संकटमा पुर्‍यायो, तर जेन-जी पुस्ताको आन्दोलनले सत्ता र शक्तिको अस्थायी स्वरूपलाई उजागर गरिदियो। यो आन्दोलनले नेपालको राजनीतिमा ठूलो परिवर्तन ल्याएको छ, जसले पुराना नेताहरूलाई औचित्यहीन बनाएको छ। अबको बाटो भनेको युवा पुस्ताको भावनालाई सम्बोधन गर्ने, पारदर्शी र जवाफदेही नेतृत्व स्थापना गर्ने, र सत्तालाई जनताको सेवामा प्रयोग गर्ने हो। यदि यो सन्देशलाई बेवास्ता गरियो भने, मुलुकले अझ ठूलो संकटको सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ।